Na wyposażenie kościoła składał się przede wszystkim ołtarz wykonany na początku XVIII wieku w Olecku, w stylu tzw. baroku gdańskiego, barokowa kazalnica oraz płaskorzeźby. Ołtarz posiadał bogato zdobione retabulum, dwie rzeźbione kolumny korynckie, które wraz ze zdobioną ornamentem belką tworzyły ramę wokół rzeźbionego krucyfiksu. Z boków kolumn znajdowały się rzeźby św. Mateusza (z lewej) i św. Łukasza (z prawej). Na gzymsie umieszczono rzeźby św. Marka (z lewej) i św. Jana (z prawej). Na kolejnym piętrze, we wnęce zwieńczonej rzeźbionym łukiem, znajdowała się figura Baranka Bożego z flagą zwycięstwa. Ukoronowaniem ołtarza była rzeźba zmartwychwstałego Zbawiciela, znajdująca się w centrum, pomiędzy dwiema postaciami apostołów.

W jednym z raportów wizytacji ewangelickiej parafii w Mieruniszkach można przeczytać o popularnym jednym z ostatnich proboszczów Mieruniszek, pastorze Johanie Aleksandrze, który zamieszkiwał istniejącą do dziś plebanię, zwaną „Pastorówką”, na początku XX wieku:

Po dojściu Hitlera do władzy w nieistniejącym już dziś budynku parafialnym, mieszczącym się pomiędzy kościołem a pastorówką, umieszczono lokalną siedzibę organizacji Landjahr („Rok na wsi”).

Sprzeciwiać się temu miał pastor, którego, za stawianie oporu hitlerowskiej władzy, miano osadzić w obozie koncentracyjnym[4]. Organizacja Landjahr w Prusach Wschodnich była częścią systemu wychowawczego, ideologicznego i militarnego w III Rzeszy, którego celem było kształtowanie młodzieży `niemieckiej w duchu faszystowskim, przygotowanie przyszłych poborowych do służby wojskowej oraz pracy w faszystowskich organizacjach młodzieżowych (Hitlerjugend, Bund Deutscher Mädel). Landjahr był popularny od lat 20. XX wieku, a ich zasięg zwiększył się w latach 30., kiedy III Rzesza przekształcała system edukacji i wychowania w duchu narodowosocjalistycznym. Po wybuchu wojny w 1939 r. wiele obozów Landjahr zostało przekształconych w ośrodki pracy przymusowej dla jeńców i więźniów.

Na koniec, dla podkreślenia polskiego aspektu dziejów kościoła w Mieruniszkach i samej osady, należy zaznaczyć, iż jeszcze w 1939 roku jedna z mszy niedzielnych była odprawiana w języku polskim[5].

Na jednej z zachowanych pocztówek z okresu III Rzeszy widoczny jest nieistniejący, piętrowy budynek parafialny, w czasach, gdy działał w nim obóz dla młodzieży zorganizowany przez instytucję Landjahr. Budynek znajdował się pomiędzy kościołem a pastorówką, która przetrwała do naszych czasów.

Na koniec warto przytoczyć anegdotę związaną także z kościołem w Mieruniszkach. Miejscowi chałupnicy, robotnicy rolni i rzemieślnicy, myśląc zawczasu o zbliżającej się śmierci, zaopatrywali się w swoje skromne trumny jeszcze za życia. Nie wszyscy jednak mieli możliwość ich przechowywania w odpowiednim miejscu, dlatego pastorzy pozwalali mieszkańcom przechowywać swoje trumny na przestronnych strychach kościelnych. Mówi się, że kościoły w Wieliczkach, Świętajnach i Mieruniszkach były kiedyś pełne trumien, co oczywiście stwarzało dodatkowe zagrożenie pożarowe[6].

Lista pastorów drugiego, murowanego kościoła w Mieruniszkach w latach 1711–1945

1. Gottfried Jordan, 1711–1733
2. Melchior Adam Bannisius, 1733–1746
3. Daniel Aegidii, 1747–1757
4. Martin Ziewiewski, 1757–1770
5. Johann Wilhelm Zaborowski, 1770–1772
6. Johann Viktor Dziobeck, 1772–1797
7. Johann Reinhold Orlowius, 1797–1811
8. Daniel Friedrich Skrzeczka, 1811–1821
9. Sigismund Samuel Pianka, 1821–1839
10. Johann Skierlo, 1839–1847
11. Leopold Wilhelm Schütz, 1847–1864
12. Eduard Carl Ferdinand Dziobeck, 1862–1886
13. Otto Carl Julius Meißner, 1879
14. Johann Leopold Hermann Alexander, 1886–1930
15. Georg Alfred Weinberger, 1897–1909
16. Benno Kaleß, 1910–1913
17. Joachim von Malm, 1930–1933
18. Alfred Dukowski, 1934
19. Manfred Mühle, 1935–1945
20. Christian Zürcher, 1936–1939

Przypisy do rozdziału 7: Odbudowa z popiołów

[1] Adolf Boetticher, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Królewiec 1896
[2] Fox, Edward L., Soldiers. Not Criminals., New Yorker Herald. 11 maja 1915
[3] Klio [czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym] 2018, nr 1 = t. 44
[4] Stanisław Chmielewski, Facebook, dostęp 28.04.2025
[5] Relacja ustna – Mirosław Surmacz, 2009
[6] Tutlies Achim, Heiteres und Ernstes Aus Oletzko – ein Landkreis in Ostpreussen. 2007